Categorie archieven: Corona

Er tekent zich een gitzwart scenario af

Geplaatst op door

Ik wil een gedachtenexperiment doen. Maar eerst wat feiten op een rij om zo ons uitgangspunt te bepalen. De met veel bravoure opengestelde samenleving mondde uit in een grote teleurstelling. Mede te danken aan het feit dat veel mensen uiteindelijk toch niet bleken te deugen. De evenementenbranche daagt de overheid voor de rechter. Een staatssecretaris verlaat haar post om elders haar carrière voort te zetten. Het CDA, altijd een stabiliserende factor, realiseert in enkele weken dat waar de PvdA decennia over deed. De boeren trekken in grote getalen naar het Malieveld. Boze burgers willen geen windmolens in de tuin en vinden dat de overheid hen in de steek heeft gelaten. Tieners laten zich niet vaccineren omdat de kans dat zij eraan overlijden klein is. De roep om de hoogste ambtenaren verantwoordelijk voor de toeslagenaffaire strafrechtelijk te vervolgen klinkt steeds luider in de samenleving. Zowel de mainstream als de alternatieve media melden ons keer op keer wat er allemaal mis is met ons land. Burgemeesters vragen zich af of de geest weer in de fles te krijgen is, terwijl het virus langzamerhand  alle letters van het Griekse alfabet afloopt. We zijn allang weer vergeten dat er verkiezingen waren en Rutte en Kaag een regeerakkoord aan het schrijven zijn, waar, naar alle waarschijnlijkheid, niemand aan mee wil doen. Ook is het zo dat er al een parlementair onderzoek in de maak is om het functioneren van het UWV en de IND te onderzoeken.  Kortom het volgende kabinet zal geen lang leven beschoren zijn. Dat zijn zo maar een aantal feiten, ik zou daar dan nog aan toe kunnen voegen dat het klimaat op een uiterst ondemocratische wijze aan het veranderen is.

Dan nu het gedachtenexperiment. Stel nu eens dat Rutte, de Jonge, Hoekstra en Kaag ermee stoppen. Zomaar ineens, of misschien opteren ze wel voor een burn-out. Sowieso verbaas ik me er over hoe je als je zoveel ondankbare bagger over je heen krijgt dan nog overeind kunt blijven. Stel nu eens dat we dan nieuwe verkiezingen uitschrijven. Zo ergens na de vijfde, zesde of de zevende golf. Als alle bestaande vaccins dan niet meer werken en we een zes partijen kabinet en ca. 25 splinterpartijtjes in de Tweede kamer hebben. Het aantal long-covid gevallen onder jonge mensen is gestegen tot ongeveer een half miljoen, waarvan ruim twintigduizend onder de 12 jaar en zo’n veertigduizend Covid-doden in de leeftijdsgroep tussen de twintig en de vijfendertig. Naast de festival-, theater- en horecabranche is ook de zorg stilgevallen. De rechtspraak kan het aantal zaken tegen de overheid niet meer aan. Het merendeel van de politiemensen zit thuis met zware burn-outklachten en ook de eerste- en de tweedelijnszorg kampt met ernstige te korten. Niemand ambieert nog een carrière in de zorg, de personeelstekorten aldaar doen die van de leraren verbleken. Klappen voor de zorg klinkt als het oude normaal, nu krijgen de artsen de ene na de andere doodsbedreigingen. Dat wat eens een goed geregeld land was, is totaal ontregeld. De mensen met een huis en wat eigen vermogen zijn in staat om nog wat voor zichzelf en de hunnen te zorgen. Aan de linkerkant schreeuwt men dat de rijken de lasten moeten dragen en aan de rechterkant wijt men het aan de migranten. Dat zou zo maar eens onze toekomst kunnen zijn.

Terwijl het virus rondwaart en de aarde opwarmt, maken wij ons druk over een gemist festival, de vakantie die niet door kan gaan, de jeugd die het zo moeilijk heeft. Het is een doodlopende weg die we zijn ingeslagen. We moeten ons kortzichtig eigenbelang aan de kant zetten, onze hedonistische levensstijl de rug toekeren. Het onaangename accepteren, dus wel die prik in je arm, of een kapje voor je mond, wat minder vlees, minder vliegen, die windmolen je tuin en ga zo maar door. Wat minder op je rechten staan, wat meer voor het gemeenschappelijke belang gaan. Niet langer meer zand in de motor van de samenleving strooien, maar een deel van de oplossing in plaats van het probleem zijn. Dat zou mij in ieder geval gerust stellen.

Verwacht niet te veel van een leider

Geplaatst op door

In onzekere tijden zoeken mensen een sterke leider. Gaat het goed dan verwachten ze met rust te worden gelaten. Omdat het voor het merendeel van ons de afgelopen decennia goed gegaan is, zijn we vergeten dat de invloed van een leider zeer beperkt is. We hadden ze immers niet nodig en dopten onze eigen boontjes. Dat is ons nu aan het opbreken. De pandemieën uit het verleden leren ons dat we aan de vooravond staan van een lange periode met sociale onrust. Niet weinigen zullen hun baan of onderneming verliezen. Met harde hand zullen de kaarten opnieuw worden geschud. Ook zal bestaande ongelijkheid toenemen. Dit is wat pandemieën doen. Wees maar blij dat je in Nederland woont, want  het kan allemaal een flink stuk erger.

Hoe lang het duren zal voordat er een leefbaar nieuw normaal ontstaat kunnen we alleen maar raden. Het is te hopen niet al te lang. Wij hunkeren allemaal naar een stukje stabiliteit en kijken naar de leiders van ons land. De meest in het oog lopend zijn natuurlijk Rutte, De Jonge en Grapperhaus. Ik vergeet natuurlijk nog een aantal bewindspersonen aan de zijlinie. Maar van de drie genoemde verwachten we toch oplossingen, als iemand de troepen aanvoert dan zijn zij dat toch wel. Toch zijn zij in zowel de ‘echte’ als de (a)sociale media het mikpunt van kritiek. Politici in de Tweede Kamer doen daar, uit profileringsdrang, vele extra duiten in het zakje. Daarnaast is er een kleine groep die met allerlei al dan niet goed bedoelde commentaren toch regelmatig zand in de motor strooit. Ik hoef alleen maar het theater rond de avondklok in de herinnering te roepen en dat weet je wel wat ik bedoel.

Hoewel het merendeel van de bevolking het beleid steunt, zien we dat het vertrouwen tanende is. Dat is natuurlijk begrijpelijk, immers het duurt al een heel jaar. Nog steeds is er geen stip aan de horizon. Het is dan ook best wel begrijpelijk dat we de verantwoordelijken daarvoor tot schuldigen te maken. Toch vind ik dat onterecht, want wanneer je dat doet, verwacht je veel te veel van een leider. Het succes van leiderschap is voor het overgrote deel afhankelijk van de volgelingen en voor een heel klein deel van de leider zelf. Het zijn de volgelingen die de leider maken.

Het is al vaker gezegd, niet de maatregelen maar ons gedrag zullen ons uiteindelijk uit deze crisis brengen. Verwacht niet dat Hugo de Jonge met een toverstaf zwaait en dat de GGD haar zaken op orde heeft. Wanneer dan ook de hele wereld om vaccins zit te springen kan je niet verwachten dat alles vanzelf op rolletjes loopt. Kijk om je heen, alle landen in Europa worstelen met deze crisis. Dit is wat een pandemie doet, ontwrichten. Wanneer je dat kunt accepteren dan ben je al een heel eind. Het virus gaat voorlopig nog niet weg en deze zomer gaan we nog lang niet terug naar normaal. De snelste manier is om ons gedrag aan te passen maar dan ook echt aan te passen.

Leiderschap wordt sterk overschat. ‘Falend leiderschap’ is een zwak excuus voor onze eigen falende sociale controle. Een halve eeuw individualisme heeft ervoor gezorgd dat we elkaar niet meer aanspreken op laakbaar gedrag. De jongeren die een feestje vierden in het Vondelpark hebben toch ouders? Hebben zij hun kind hierop aangesproken? Wat doe je wanneer iemand uit protest gaat ‘koffiedrinken’, spreek jij hem of haar aan op dit gedrag? Je kunt niet alles van de overheid verwachten. Dat is een van de redenen van waarom het langzamer gaat dan we zouden willen.

Toen ik las dat een aantal prominenten zich hebben teruggetrokken uit ‘Herstel NL’, kennelijk omdat zij hier in hun netwerk op aangesproken werden, kreeg ik weer hoop. Want dat is de weg tot herstel geen overheids- maar sociale controle. Overigens las ik ook dat sommige winkels hun deuren binnenkort toch weer open gooien. Ik begrijp uw wanhoop, maar ik zeg u, als u dit doet, dan bent u mij kwijt als klant, voorgoed.

De rek is eruit

Geplaatst op door

‘Ik heb het er even mee gehad’, zei iemand die mij na aan het hart ligt. Het is deze zin die het merendeel van de Nederlandse bevolking verbindt. We zijn het zat! De kapper, het restaurant, de artiest en ga zo maar door. Het is dan ook niet vreemd dat de ene na de andere lobbygroep het woord verspreidt dat het over is. Daarnaast horen we doorlopende persoonlijke aanvallen op Rutte, de Jong en van Dissel. ‘ Intellectuele’ ouderen die zeggen: ‘Laat mij maar sterven als het er op aan komt’. Jongeren die op hun tandvlees lopen (niet allemaal getuige een uitbundig feest in het Vondelpark). We voelen het allemaal de rek is er helemaal uit!

We zitten in een uiterst kritische fase van de pandemie. Maar ook wat betreft de toekomst voor onszelf en voor onze kinderen. Want hoewel we snakken naar vrijheid, hebben we te maken met een virus dat niet de tegenwoordigheid van geest bezit om zich met onze beslommeringen bezig te houden. De loop van ons leven is één groot casino geworden. Alles terug te brengen op kansverdelingen, verbeeld door de ogenschijnlijk simpele grafieken van Van Dissel. Maar met een onderliggende uiterst complexe dynamiek.

Ons ongetrainde brein is niet toegerust om dit intuïtief te vatten. Want, als de genomen maatregelen werken dan lijkt het mee te vallen. Vergelijk het met code rood voor het wegverkeer, aan het eind van de dag zeggen we dan dat het allemaal wel is meegevallen, nogal wiedes, de maatregelen hebben gewerkt. Dit is de zogenaamde preventieparadox. Als we dan zeggen dat, bij het zien van de oplopende besmettingen, de maatregelen niet werken, dan zien we over het hoofd dat het, zonder die maatregelen, veel erger was geweest.

Daarom blijft de avondklok overeind. Maar wat doen we nu? We laten de maatregelen enigszins vieren om het volk wat ruimte te geven en daarom – zo voorspel ik – gaat het nog langer duren. Ik heb oprecht medelijden met die ondernemers wiens reserves nog langer op de proef gesteld zullen worden. Daarnaast raak ik flink geïrriteerd door al die economen, psychologen, ondernemers en werkgeversorganisaties die de publieke opinie proberen te beïnvloeden en schreeuwen om versoepelingen. Het lijkt een uitzichtloze polonaise van versoepelingen gevolgd door weer nieuwe lockdowns te worden. De zachte heelmeester die gedwongen door haar patiënt een stinkende wond achter zal laten.

Toch zag ik ineens een ander lichtpuntje. Wel eens gehoord van ‘zero covid’? Een idee dat  langzamerhand terrein lijkt te winnen in Europa. Het is vrij simpel en biedt een perspectief. Als straks de verkiezingen achter de rug zijn, is het tijd om ook op die trein te springen. Ik hoop dat een nieuwe regering dat doet. Doen we dat niet, dan voorspel ik dat we ons in een langdurige poel van ellende storten.

Wat is het perspectief van ‘zero covid’? Een lockdown-vrije winter en veilige groene zones in Europa waar je vrij kunt reizen en socialiseren. Maar daarvoor moeten we het volgende doen: snelle vaccinatie en een korte uiterst harde lockdown om de kans dat je een besmet iemand tegenkomt uiterst klein te maken. Daarna veel testen, uitstekend contactonderzoek en verplichte quarantaine. Waarbij ik zelf zo ver zou willen gaan om een debat te voeren over wat we doen met mensen die zich weigeren te vaccineren. Net zo als we dat gedaan hebben met roken in de publieke ruimte. Naast de rookvrije krijgen we dan ook virusvrije zones.

We kunnen natuurlijk ook kiezen voor het gecontroleerd laten uitrazen van het virus. Dit heeft als effect vele tienduizenden zo niet honderdduizenden patiënten met long-covid die de komende decennia een onevenredig beslag op de zorg zullen leggen. Heb je je al afgevraagd wat dat met de economie doet? Daarnaast staan we dan het virus, dat ons steeds opnieuw verrast, toe om te muteren naar een mogelijk minder of juist dodelijker variant. Ik zou hier toch voor het voorzorgsbeginsel willen pleiten.

Misschien betekent ‘zero-covid’ dat we deze zomer niet op vakantie kunnen en dat het nog een half jaar duurt voordat we dit ideaal hebben bereikt. Maar wees nou eerlijk, het idee van een ouderwetse kerst is dat niet aanlokkelijk? Wat te denken van het theaterseizoen 21/22? Zou dat niet mooi zijn? Het kan, maar niet op het pad dat we nu zijn ingeslagen. Handhaaf daarom de avondklok, sluit de scholen, stop de demonstraties, beperk het contact zoveel het kan.