We zijn al zo’n vijftien jaar Agile, het is een blijvertje en al lang geen hype meer. Met vol enthoussiasme duiken organisaties de agile ervaring in en verklaren ze projectmanagers boventallig. Zelfsturende teams schieten als paddenstoelen uit de grond en agile wordt gescaled. Langzamerhand verschijnen er ook tegenvallende berichten. Soms werkt het, soms niet, niet altijd is Agile een succesverhaal. Help wat is er aan de hand? 

Bijna alle literatuur over Agile heeft het over Agile-leadership dat nodig is om er een succes van te maken. Mijn stelling is, dat dit een ernstige overschatting is van de mogelijkheden die leidinggevenden hebben. Het is niet het ontbreken van leiderschap dat de voornaamste reden van het falen van een agiletraject is. Het zijn altijd de leden van het team waar het werkelijke probleem zit. Mag ik er een naam aangeven? Narcistisch Eigenbelang, dat is de grootste uitdaging die we hebben bij invoeren van een nieuwe werkwijze. Wat ik nu ga schrijven heeft zowel betrekking op de mensen met macht als op de gewone uitvoerders, de mensen op het multifunctionele team. Ik daag u uit uw eigenbelang in te leveren en te gaan voor de groep, de organisatie, de samenleving, de hele wereld!

Als je een probleem oplost op dezelfde manier waarop het werd veroorzaakt dan verandert er niets. Als je altijd hetzelfde doet dan krijg je steeds weer hetzelfde resultaat. Het maakt dan niet uit of je het een project, programma of release train noemt. Wat ik altijd doe wanneer ik uit mijn eigen beperkende mentale modellen wil stappen, is een filosoof lezen, bijvoorkeur iets oosters omdat dit ver van mijn cultuur afstaan en de kans dan groot is dat ik out-the-box kom. Ik citeer nu uit de tau te tsjing van de oosterse wijsgeer Lao Tze die ver voor onze jaartelling het volgende schreef:

• Wees nederig en je zult volkomen blijven. …
• Hij schuift zichzelf niet naar voren; daarom blinkt hij uit.
• Hij beveelt zichzelf niet aan; daarom valt hij op.
• Hij looft zichzelf niet; daarom heeft hij verdienste.
• Hij verheerlijkt zichzelf niet; daarom munt hij uit.
• En omdat hij met niemand wedijvert, kan niemand in de wereld zich met hem meten.

In het Westen en in Nederland in het bijzonder zijn we opgevoed met het idee dat we belangrijk zijn. Het voordeel is dat je jezelf daar heel gelukkig van gaat voelen. Maar aan elk voordeel kleeft een nadeel en in dit geval is dit narcisme. Als je ouders je altijd de hemel in geprezen hebben, je overal in hebben gestimuleerd dan is de gedachte dat je niet belangrijk bent moeilijk te verdragen. Als deze gedachte dan ook nog door HR mensen wordt overgenomen met verhalen over dat je millenials bijzonder moet behandelen dan zal de broodnodige correctie van hun eigenbeeld uitblijven. Ze zullen denken dat zij als individu belangrijk zijn en dat is een grote misvatting. Dit is een groot probleem wanneer we in zelfsturende teams werken, want zelfsturing is alleen dan mogelijk wanneer het eigenbelang ondergeschikt is aan die van het team. Zelfsturing betekent dat wat ik doe de ander succesvol maakt, elk teamlid is een schakel in een ketting waarvan de laatste schakels de klant en de samenleving zijn.

De regels uit de tau te stjing geven ons een aantal eigenschappen van mensen die geschikt zijn voor zelfsturende teams, ik daag je uit om deze te lezen en diep tot je te laten doordringen en je gedrag in het team daarop aan te passen. Zelfsturing is namenlijk te belangrijk om aan managers over te laten.