Maandelijks archief: november 2016

De definitieve waarheid over projectmanagement

Geplaatst op door

Vanaf het prille moment dat de mens is gaan denken, heeft hij gezocht naar de waarheid. Dat heeft ons een grote hoeveelheid heilige boeken opgeleverd met een schat aan wijsheden. Je vraagt je wel eens af wat maakt een boek heilig. Ik heb er vele gelezen en wat mij opvalt, is dat ze bijna alle moeilijk te begrijpen zijn. Op zich is dat natuurlijk niet zo vreemd, want de vraag wat is waarheid is geen simpele vraag. Ook niet voor projectmanagement, daarom is de titel van deze blog enigszins misleidend want de definitieve waarheid van projectmanagement bestaat die eigenlijk wel?

Een heilig boekje dat over belangrijke levensvragen gaat, is de tau te tsjing, het bestaat uit nog geen negentig korte stukjes tekst. Stukken tekst die meer vragen dan antwoorden opleveren. Men zegt dat deze geschreven zijn door Lao Tze een Chinese wijsgeer die ergens tussen 614-517 voor het begin van onze jaartelling leefde. Ik ga aan de hand hiervan in de komende maanden een aantal blogs schrijven, die ik op deze site onder de categorie Lao Tze plaats, dus eens in de zoveel dagen (tussen de andere blogs door) vind je wat verlichtende gedachten. Het eerste stukje in mijn vertaling luidt als volgt:

Het Tau dat kan worden uitgesproken, is het eeuwige Tau niet; de naam die kan worden omschreven, is niet de onveranderlijke naam; het niet bestaan wordt de voorganger van hemel en aarde genoemd; het bestaan is de moeder van alle dingen.

Je hebt geduld nodig om heilige boeken te begrijpen. De eerste stap daartoe is om het ‘niet begrijpen’ te accepteren. Kijk naar de schoonheid van de tekst en laat die op je inwerken. Het proces van inwerken is belangrijker dat het begrijpen. Wat staat er? Er is een kracht die we allemaal ervaren maar waarvoor we geen naam kunnen vinden. Een van grootste Nederlandse artiesten uit de vorige eeuw was Toon Hermans, aan het eind van zijn leven, schreef hij: De een noemt het wonder, de ander God, wie het weet mag het zeggen.

Nu naar projectmanagement. Er bestaat zoiets als best-practice en we moeten daarnaar streven, echter zodra je deze gaat omschrijven dan kun je 1 ding zeker weten dat is niet de best-practice! Best-practice is altijd iets uit het verleden, het is een uitgangspunt voor onze zoektocht naar de betere praktijk. Zoeken naar de waarheid, zoeken naar perfectie, dat is een nooit eindigend pad. Het heeft geen doel, het heeft geen richting, het is dat wat we als mensen doen: onze situatie verbeteren. Als iets geen doel of bestemming heeft, dan heeft het logisch gezien ook geen oorsprong. De oorsprong bestaat niet. De best-practices bestaat wel, je kunt hem echter nooit benoemen.

Wij in het westen zijn geobsedeerd door oorzaak en gevolg, we willen de waarheid. Wat maakt een team succesvol, wat maakt een organisatie succesvol? De best-sellers beloven je een antwoord en geven je een aantal korte momenten van herkenning. We doen onderzoek en vinden open deuren. We publiceren onderzoek dat weinigen lezen. De brug tussen de wetenschap naar projectmanagement en de praktijk van alledag is nog lang niet gelegd. Waarom? Misschien is de toegevoegde waarde te beperkt om inspanning te rechtvaardigen.

Wat nu als we niet opzoek gaan naar de oorzaken voor succes, maar kijken naar het nu (het bestaan is de moeder van alle dingen) wat moeten we nu doen om te verbeteren. Het antwoord ligt niet in de methode, maar in ons gezonde verstand. Ieder mens weet wat hij nu zou moeten doen, dat is de definitieve waarheid over projectmanagement!

Met zelfsturende teams de afgrond in

Geplaatst op door

Dit gaat over de epidemie van de zelfsturende teams. De wereld is zo complex, dat het sturen van de manager niet meer effectief is. Management is overigens ook zo 20ste eeuw, dat moet toch anders kunnen. Weet je wat, we laten het aan de mensen zelf over.

Iedereen heeft in zijn leven wel eens een manager gehad die wanneer je hem nodig had jouw hulpvraag terugkaatste met de wedervraag: “Wat denk je er zelf van?” Ik weet niet wat jij daarvan vond, maar ik heb daar nooit veel mee gehad. Op het moment dat ik om hulp vraag, ben ik al uitgedacht en zoek ik een wijze ervaren persoon die mij verder kan helpen.

Ken je het principe van Peter? Iemand maakt carrière net zolang totdat hij een baan heeft waar hij onvoldoende vaardigheden voor beschikt. We zeggen wel eens bij elke promotie tot manager dat we een goede werker inruilen voor een slechte manager. De meeste carrièrepaden verlopen via de managementladder, als je tenminste ook een stijgend salaris wil hebben. Want daar zijn alle managers wel goed in, mannen iets beter dan vrouwen, als het over geld gaat dan kunnen ze er wat van, die managers. Er gaat dus een zekere aantrekkingskracht uit van management.

Gelukkig kan je het nu al op school leren en studeren er twintigers af die meteen in een managementpositie terecht komen. Zonder overigens de benodigde levenswijsheid. Maar omdat alles te googlen is, knippen en plakken ze zich daar ook wel uit. Als je dat op zijn Nederlands uitspreekt krijg je overigens goochelen, iets waar managers goed in zijn.

Wat blijkt? We hebben een serieus managementprobleem en dat hebben we opgelost door de manager overbodig te maken. Tenminste de manager die dicht bij het feitelijke werk zit. Niet aan de top natuurlijk! Zelfsturing is het nieuwe managementparadigma. Met een vleugje Agile eroverheen, een sprintje hier een sprintje daar, gaan we het commitment aan. Tenminste als je geluk hebt.

Want wat nu, als die mensen in dat zelfsturende team helemaal niet zo’n lekker ouderwetse overwerkende, resultaatgerichte inspanning hebben. Wat nu als het de scrum-master niet lukt om alle belemmeringen weg te nemen. Wat nu als de product-owner onvoldoende zicht heeft op de waardestroom in zijn organisatie? Dan gaan we zelfsturende de afgrond in!

Zelfsturing moet er zijn, maar niet de richting die we uitgaan, die moet van een managers of zo je wilt een leider komen. Het kleine zelfsturende team kan nooit het overzicht hebben. Maar zegt de slimme verkoper dat je het schaalbaar moet maken. Hoe doen we dat? Dat doen we door processen. We zijn weer terug bij af want hoewel wij mensen en hun onderlinge interactie verkozen boven processen en hulpmiddelen. Blijkt dat mensen in hun onderlinge interactie zonder die processen en hulpmiddelen gezellig de afgrond in glijden. Overigens zonder dat zij dat in de gaten hebben.

Gij zult uzelf niet overschatten

Geplaatst op door

Herinnert u zich deze nog: bescheidenheid? Of is dat een begrip dat verdwenen is, zowel in ons taalgebruik als in ons gedrag. 

Je hebt het vast wel meegemaakt, bij een voorstelrondje waarin we iets van onszelf vertellen. Heeft de een nog moeilijkere en complexere dingen gedaan dan de ander. Ik ontmoette jaren geleden een oud-collega op een congres. We hadden elkaar al meer dan tien jaar niet gezien. Ik heb mij altijd een veel betere projectmanager gevonden dan haar. Ze vertelde dat ze nu programmamanager was van uiteraard zeer complexe programma’s. Ik verkneukelde mijzelf een beetje, want ik was keynote speaker op het congres, dat was nog wel even wat anders als zij deed. Ik deed twee dingen die onze relatie verstoorden, zonder dat we het overigens zelf in de gaten hadden: 1) ik verhoogde mijzelf, en 2) verlaagde haar.

Niet lang daarna werd ik betrokken bij het ontwikkelen van een groep ervaren projectmanagers, je weet wel, van die mensen die je elk uit de hand gelopen project kunt geven en zij trekken het vlot. Interim-(project)managers die onmisbaar zijn in het projectmanagementveld, maar die tegelijkertijd niet prettig in de omgang zijn. Mijn contactpersoon stelde zich voor en vertelde hoe hij hoe hij op hoog niveau projecten van vele tientallen miljoenen euro’tain’tmanagede. Hij deed twee dingen: 1) hij verhoogde zichzelf, en 2) verlaagde mij. Ook dit verstoorde de relatie.

Waar komt dit gedrag uit voort? Voor een belangrijk deel heeft dit te maken met de successen die we in ons leven hebben. Zelf denk ik dat veel van de goede dingen die ons overkomen meer geluk dan wijsheid zijn. We maken wel keuzen die het succes beïnvloeden, maar het merendeel van de situaties die ons overkomen gebeuren door factoren waar we zelf niet veel invloed op hebben. Soms zie hoor je wel eens verhalen van mensen die echt aan de slechte kant van het spectrum zitten en heel veel pech hebben. Aan de andere kant zitten de mensen die gewoon heel veel geluk hebben. Niet hun verdienste maar gewoon geluk, puur geluk.

Als dat zo is, dan is vijfde verbod: Gij zult uzelf niet overschatten, zo logisch als het maar kan zijn. Hoewel we invloed hebben, wordt deze naarmate een project complexer steeds beperkter. Hetgeen betekent dat wanneer je een aantal keren achtereen een complex project succesvol hebt gemanaged, dat het waarschijnlijker is dat je veel geluk gehad hebt, dan dat je een werkelijke factor van betekenis bent geweest. Misschien wist je de puzzelstukjes aan elkaar te leggen, maar dat had net zo goed iemands anders kunnen zijn. Je hebt gewoon geluk gehad. 

Waarom is dit nu een verbod? 

Dat heeft te maken met wat dit mentaal met je doet. Wanneer je van het ene naar het andere (toevallige) succes gaat en mensen je een goede projectmanager zijn gaan vinden, dan ga je er erzelf ook nog in geloven. Nu is er niets mis mee als mensen dat vinden, het is alleen maar handig omdat je minder hoeft te bewijzen, maar zelfoverschatting is dan een gemakkelijk valkuil om in te vallen. Wie zichzelf overschat, luistert niet meer naar anderen en dat beste lezer opent de weg naar falen.