Dit is de tweede van drie blogs over de motieven die mensen hebben wanneer ze doen wat ze doen. Hier hoort ook een video bij, je kunt deze bekijken op mijn YouTube-kanaal. Deze drie motieven of drijfveren zijn: gemeenschapszin, levensvaardigheid en voorspelbaarheid. Als je deze begrijpt dan ben je ook beter in staat om het gedrag van mensen, helemaal tijdens deze Corona-crisis, te doorgronden. In de eerste blog heb ik over gemeenschapszin gesproken, deze tweede gaat over levensvaardigheid.

Evolutie

Toen wij nog jager-verzamelaars waren, was het voor ouders een zaak van leven of dood om hun kinderen te beschermen. Omdat het overleven een gezamenlijke taak van de groep was, moest elk kind snel zijn plekje vinden. Dat is wat ik ‘levensvaardigheid’ noem (in het Engels agency). Besef goed dat de vroeg menselijke samenlevingen collectief waren en dat individualisme iets van de laatste decennia is.

Je wil meedoen

Als je mee wilt doen, dan moet je de groep wat te bieden hebben. Vaak is daar een beetje bluf en durf voor nodig. Iedereen die verliefd is geweest, kent de angsten die je moet overwinnen om de ander op een ‘date’ te vragen. Op die manier krijg je een partner en kunnen jouw genen naar een volgende generatie. In alle contacten tussen mensen speelt die onzekerheid en alleen wanneer we deze weten te overwinnen, vinden we een plek in de groep. Dit is een van de redenen waarom de meeste mensen zichzelf een beetje overschatten en zich levensvaardiger vinden dan ze feitelijk zijn. Zelfoverschatting heeft een evolutionair voordeel, je durft iets meer en komt sneller uit je comfortzone.

Wanneer een cultuur sterke individualistische trekken ontwikkeld en deze ook bewust als waardevol etaleert, hoeven mensen zich minder aan te passen. De lichte overschatting die mensen hebben krijgt nu geen correctie meer en groeit. Mensen doen dingen niet omdat het moet maar omdat het kan. Dat is waar we nu in Nederland staan. Dat maakt het uitermate ingewikkeld voor een overheid om in een crisis dat te doen wat het beste is. Immers, de individualist laat zich niet makkelijk gezeggen. Vanuit deze drijfveer is het begrijpelijk dat sommigen de economie niet voor een ‘griepje’ willen opofferen. Meestal zijn dat onafhankelijke mensen die het nu goed voor elkaar hebben. Zij zien daarmee een belangrijk aspect over het hoofd.

Levensvaardig ben je voor de groep

Omdat mensen alleen overleven wanneer zij samenwerken, is een verregaande individualisering een grote bedreiging. Beter is het dat je jezelf afvraagt hoe waardevol jij voor anderen bent. Als je denkt dat je het in je eentje wel redt, dan ben je ‘niet-vitaal’ in tijden van een crisis. Op dit moment kunnen wij je missen als kiespijn. Maar je loopt ook een grote kans dat je, wanneer je dat nodig hebt, niemand zal vinden die je in jouw kwetsbaarheid zal helpen. Als er iets van hoop voor de toekomst is dan is het wel dat jij en ik vaardiger worden in het leveren van een waardevolle bijdrage aan onze samenleving.

Dit was de tweede blog, de volgende gaat over voorspelbaarheid en verklaring.