Een van de grootste hindernissen voor Agile met een grote A zijn de beklemmende paradigma’s waar mensen in vastzitten. Zo kan waterval beklemmend zijn, maar anti-waterval evenzo. Een uitspraak van een van de Vrije Agile Denkers onlangs: Als je met waterval wendbaar bent dan ben je ook Agile, laat de open geest zien die we nodig hebben.

We zoeken naar een allesomvattende niet op schrift te stellen filosofie over organiseren, die steeds het beste wat we hebben als uitgangspunt neemt en empirisch toetst in welke mate dit voldoet aan de behoefte van het moment. Dat kan alleen wanneer je openstaat om elke gedachte te onderzoeken en niets uit te sluiten. Dit is ook de reden waarom ik het steeds heb over VRIJE Agile Denkers. Zonder een mindset die Agile is, ontwikkelen we geen echte Agile Mindset. Agile is per definitie niet dogmatisch, maar een werkwijze die geworteld is in de behoeften van het moment.

De filosoof Richard Rorty schrijft dat ‘de waarheid niet gevonden maar uitgevonden wordt’ en die uitvinding is dus steeds weer opnieuw afhankelijk van de ontwikkelingen. In die zin ben ik het eens met wat sommigen agilisten zeggen dat ‘Agile een vorm van Zijn’ is, hoe wollig dit misschien ook klinkt. Maar niet op een sektarische en fundamentalistische manier, het is zeer pragmatisch, alleen dat wat aanwijsbaar werkt gebruiken we.

Het steeds weer opnieuw uitvinden van wat we onder Agile verstaan, zorgt ervoor dat we bereid zijn om onze denkwijzen te veranderen. Dat maakt een organisatie wendbaar en brengt een mensenmenigte op de been die zelf de beste weg voor het bedrijf vindt. Het zou ons eindelijk kunnen bevrijden van de ene na de andere hype in het reorganiseren. Ik vind dat dit hoognodig is, want veel organisaties gaan zogenaamd Agile werken omdat iedereen zegt dat te doen. Het zou mij niet verbazen als ze daar over een aantal jaren weer van terugkomen.

Agile werkt alleen wanneer het met een grote A is.

Agile met een grote A is een allesomvattende niet op schrift te stellen filosofie over organiseren, die steeds het beste wat we hebben als uitgangspunt neemt en empirisch toetst in welke mate dit voldoet aan de behoefte van het moment. De vorige blog ging over het juiste uitgangspunt, waarin we ervoor zorgen dat onze interventies geworteld zijn in solide theorieën. Maar dan zijn we er nog niet, we kunnen wel denken dat een bepaald uitgangspunt in onze specifieke situatie werkt maar ook dat is niet meer dan een hypothese die we nog in de praktijk moeten toetsen.

Elke interventie voorzien we daarom altijd van een voorspelling over het effect. Deze voorspelling schrijven we op zodat we deze te zijner tijd kunnen vergelijken met de werkelijke uitkomst. Alleen zo kunnen we leren van onze ervaring. Dit is wat altijd de bedoeling van de plan-do-check-act cycle was. Wanneer we doen wat we plannen, dan kijken we of dit ook de werkelijkheid oplevert die we in gedachten hebben. Er zijn dan twee mogelijkheden: we hebben het bij het juiste einde of we zitten ernaast.

Als we het bij het juiste eind hebben, dan kunnen we volharden en kijken of we dit experiment kunnen uitbreiden. Blijkt de werkelijkheid anders te zijn dan wat we ervan verwachtten, dan moeten we draaien. We moeten een nieuw experiment ontwerpen en uitvoeren. Stap voor stap bereiken we zo een werkwijze die is afgestemd op het moment. Dit is empirische werken.

Wanneer we stoppen met experimenteren lopen we in een valkuil. Daarom kan je Agile ook niet implementeren, want een implementatie veronderstelt dat het na de transitie af is. Als we die gedachten aanvaarden dan merken we, wanneer de omstandigheden wijzigen, niet meer dat onze werkwijze niet meer adequaat is. Het grote tekort van de meeste agile raamwerken is dat zij enkel en alleen op het leveren van waarde (functionaliteiten) aan klanten zijn gericht. Wat ze vergeten is dat de organisatiestructuur misschien ook wel veranderen moet. Hierdoor zijn organisatiemodellen als Sociocratie of Holocracy ook oneindig veel meer Agile dan Scrum, SAFE, LeSS en dergelijke, die te veel gefocust zijn op de werkvorm en veel minder op de mindset.

Elke agilist zal je vertellen dat hij of zij werkt volgens de wetenschappelijke methode en zo hoort het ook. In de volgende blog zal ik daar nog dieper op in gaan. Maar nu gaat het me om het uitgangspunt van waaruit we met ons agile werken starten. Onder het beste bedoel ik dat waar we een goede wetenschappelijke basis voor hebben. Als je bouwt op zand, dan kan je er van op aan dat het huis bij een storm niet overeind blijft.

Wat is er nu gebeurd tijdens de agile revolutie die de afgelopen decennia heeft plaatsgevonden. Iedereen zag zijn baan, en de opleidingsinstituten hun markt, bedreigd. Heel snel hebben slimme marketeers hun product een agile verfje gegeven. Ik zal geen namen noemen maar als je eens zoekt op evidence based management dan kom je lijsten tegen met veel gebruikte zogenaamde managementinstrumenten die totaal geen wetenschappelijke basis hebben. Slimme verkopers hebben deze producten ingezet als zijnde agile en daarmee de levensduur van hun product verlegd. Slim voor de omzet, maar dramatisch vanuit een wetenschappelijk oogpunt.

Gelukkig zijn er wel goed onderbouwde theorieën, zoals bijvoorbeeld de Big-V persoonlijkheidstest en de Zelf Determinatie Theorie. Agile met een grote A omarmt alleen dat waar een wetenschappelijke grond voor bestaat. Dat is iets wat uit de wijze menigte van 150 mensen waar ik het steeds over heb zou moeten komen. We hebben mensen die het kaf van het koren kunnen onderscheiden. Dit aan geeft wat goed is en wat nep is. De stam die ik wil samenbrengen is niet gebonden aan een raamwerk, techniek, model en ga zo maar door, maar een die door en door onafhankelijk in haar denken wil zijn.

Daarom zoek ik ook managementwetenschappers die ons helpen het verkoopverhaal van de wetenschap te onderscheiden. De tijd is aangebroken dat de wetenschap zich gaat mengen in de discussies die er zijn. Als jij zo iemand bent, die alleen met het beste van start wil gaan, dan hoop ik je te ontmoeten op 1 november om 11:30 op het IPMA Jaarcongres.