Het is niet scrum dat een team, of SAFe dat een organisatie agile maakt! De interne waardestroom moet snel reageren en aansluiting te vinden bij de omgeving van een organisatie. Veranderen doe je altijd in reactie op externe factoren, wanneer er iets anders gaat dan je altijd hebt gedacht. Er is sprake van een extended-value-stream. Zonder dat hebben we enkel agile in name only. Maar laten we eerlijk zijn, is dit vanuit de triple bottom line gedachte niet een zeer beperkte mindset?

Agile betekent dat je waarde toevoegt op drie vlakken: economisch, leefomgeving en sociale rechtvaardigheid. De beperkte focus op klantwaarde is een te nauwe kijk en zal eerder waarde onttrekken aan de leefomgeving en sociale rechtvaardigheid dan deze toevoegen. We hebben te maken met maar liefst drie waardestromen die in elkaar gevlochten zijn. Deze extended-value-stream moet ons uitgangspunt zijn. Bijna alles is met elkaar verbonden. Dit is de grote uitdaging waarvoor wij als mensen staan.

De vijfde revolutie die volgens John Elkington in ‘Cannibals with Forks’ moet plaatsvinden zijn symbiotische partnerschappen tussen bedrijven, overheid NGO’s en dergelijke op alle drie vlakken van de triple bottom line. Denk nu niet dat dit niet mogelijk is, want dat is het wel. Wat we in de afgelopen honderd jaar hebben gepresteerd op het gebied van ‘supply-chain’ is een bewijs van menselijk samenwerken dat zijn weerga niet kent. Het gaat niet vlekkeloos, maar het is een geoliede machine die grote delen van de wereld veel welvaart heeft gebracht.

Het biertje dat je drinkt, de Netflix-serie die je kijkt, de auto die je rijdt, de hamburger bij frietboer, de chips bij de supermarkt, allemaal bewijzen van die geoliede machine die supply-chain heet. Een voorbode van de drievoudige extended-value-chain, waarvan ik zeker ben dat het ons gaat lukken om deze te organiseren. Niet ineens, maar uiteindelijk wel en in kleine stappen.

Een van de zaken die moet gebeuren is het afbreken van de muren van wantrouwen door vertrouwen te geven en te verdienen om zo ons totale sociale kapitaal in waarde te laten toenemen. Die bedrijven die NGO’s wantrouwen, hebben geen plaats, maar omgekeerd ook! Alleen wanneer allen in vertrouwen samenwerken, zijn we in staat om te wenden wanneer de situatie dat vereist. Of dit nu economisch, ecologisch of sociaal is, wenden kunnen we wanneer we beseffen dat we wederzijds van elkaar afhankelijk zijn.

Agile werken is kort cyclisch en richt zich op het toevoegen van klantwaarde. Maar dat is veel te weinig wanneer we het vanuit het drievoudig perspectief van de triple-bottom-line bekijken. Het economische perspectief houdt onvoldoende rekening met de lange termijn effecten van een gekozen oplossing. De stelling om nooit een concessie te doen aan de kwaliteit moeten we oprekken tot de hele levenscyclus van een product of oplossing en zelfs dat is niet voldoende, want om positief onder de streep uit te komen moeten we alle effecten van een product meenemen.

De levenscyclus benadering is de vierde revolutie de Elkington beschrijft in ‘Cannibals with forks’. Wat mij in het kader van deze serie blogs in het bijzonder aanspreekt is de oproep om ‘duurzaamheid in het product te ontwerpen’. Dit gaan namelijk vele malen verder dan het geen concessies doen aan de kwaliteit van een product, de agile leider mag geen concessies doen aan de duurzaamheid van het product dat ontwikkeld wordt.

Hoe bereiken we dat?

Elkington daagt ons uit om voor elk product, dienst of oplossing wat we ontwikkelen  de volgende kritische vragen te stellen :

• Wat is de primaire functie?
• Welke andere voordelen heeft het?
• Bestaat er een lange termijnbehoefte voor?
• Hoe is de waarde/impact verhouding?
• Is het ook in een wereld van 11 miljard nog duurzaam?
• Zijn er andere duurzame oplossingen?
• Welke bedreigingen en/of kansen voor de duurzaamheid zijn er?

De producteigenaar moet deze vragen stellen en meewegen bij het vaststellen van een minimum levensvatbaar product en elk daarop volgend increment.

Wil de echte Agile Leider nu opstaan?

Ik denk in deze serie blogs over agility in de breedste zin van het woord. Mijn inspiratiebron is het boek ‘Cannibals with forks’ zo’n twintig jaar geleden geschreven door John Elkington. Het is de klassieker over de triple-bottom-line. Hij noemt zeven grote revoluties dit is de derde die van TRANSPARANTIE.

Laat dit nu ook een van de waarden van agile werken zijn. Maar ik wil hier wel een stap verder gaan dan wat in de meeste agile literatuur als transparant wordt beschouwd.

Bij agile werken zorgen we ervoor dat voor iedereen informatie zichtbaar in de ruimte aanwezig is. Het scrumboard is daar een voorbeeld van, de zogenaamde informatieradiatoren. Echter je kunt in de organisatie transparant zijn, maar dat wil nog niet zeggen dat je dat in de maatschappij ook bent. Agility zorgt ervoor dat organisaties kunnen reageren op veranderingen in de omgeving. Of dit nu marktomstandigheden zijn (het economisch perspectief), aspecten met het milieu (het perspectief van de leefomgeving), of maatschappelijke ontwikkelingen (het sociale aspect), het zijn alle zaken waar een organisatie op moet kunnen reageren.

Dat betekent dat interne transparantie niet voldoende is. De organisatie zal ook haar plannen, haar effecten op alle drie van de triple-bottom-line moeten delen met haar belanghebbenden. Je kunt alleen wendbaar zijn wanneer je informatie met de omgeving uitwisselt. Wanneer je je voorneemt om dat te doen moet je een actieve meerzijdige dialoog aan gaan met alle partijen die je beïnvloedt. Het sociale- en leefomgevingsaspect stimuleren je om over je producten lange termijn gericht te denken. Niet een waardestroom die start bij de order en eindigt bij de levering, maar een die de hele levenscyclus in ogenschouw neemt. Van de wieg tot het graf.

De klimaatdoelstellingen waarover zoveel te doen is, zijn een goede stap, maar beter nog is het wanneer organisaties zelf veel grotere stappen zetten, nog voordat de overheid deze gaat afdwingen. Het zou mij niet verbazen dat de overheid eerst duurzaamheid bij haar burgers gaat afdwingen, pas daarna komt het bedrijfsleven aan de orde. Dat is te laat, organisaties zullen hun verantwoordelijkheid nu al moeten nemen. De wraak van de consument zal groot zijn op de bedrijven die dit niet hebben gedaan.

Daarom is het voor organisaties beter zich vrijwillig te bekeren en transparant te worden. Op die manier herstellen zij het verloren vertrouwen en zullen zij in plaats van boos-, weldoeners worden.

Ook dat is agile leiderschap.