Holacracy is een van de meest extreme vormen van zelfsturing en -organisatie. Op een plechtige bijeenkomst draagt de bedrijfsleiding de macht over aan de ‘grondwet’. De bazen zijn dan niet langer de baas maar het proces neemt het over. Een rode draad door alle agile raamwerken is het proces dat bijna heilig is en een uitgekiende vorm van rolscheiding die zelfsturing mogelijk maakt en machtsmisbruik tegengaat. Een diep gekoesterde wens om de autonomie van medewerkers aan te boren, helemaal passend bij deze tijd en bij de nieuwe generatie medewerkers die onze organisaties binnenstroomt. Geen leiders meer die vanuit het traditionele beveel en heers paradigma sturen, maar de dienende leider is het rolmodel.

De vraag is nu of de nieuwe agile leidersrol, die ik in deze reeks blogs beschrijf, een dienend leider is, en of macht iets is waar zij/hij verre van blijft.

Voor zover ik weet is de agile literatuur daar simpel over: we zoeken dienende leiders. Ik stel dat dit een vorm van, misschien wel grenzeloze, naïviteit is. Een dienend leider wordt al snel een prooi wanner zij/hij zich in de grotemensenwereld begeeft waar macht nog steeds het heersende paradigma is. Wie met de grote jongens en meisjes wil spelen, heeft te maken met de regels van het spel.

In Nederland doen wij niet aan macht

In Nederland hebben we met elkaar afgesproken dat we nooit hardop zeggen dat we niet aan macht doen. Maar het tegendeel is waar, want bestuurders spelen hun spelletje zonder enige scrupules. Een spel waar sommige zogenaamde agilisten die ik ben tegengekomen ook niet vies van zijn. Heel vaak zien we hen hun macht, ontleent aan hun al dan niet aanwezige ‘superieure’ kennis van raamwerken, op een onbehoorlijke manier exploiteren. Wat mij betreft is er geen verschil met andere vormen van macht en is er ook niets mis mee, maar zeg niet dat je een dienende leider bent, want ook jij maakt gebruik van macht. Ik zou zeggen, wordt wakker!

Kloven overbruggen

Agile leiders overbruggen kloven en een daarvan is die tussen het dienen en het heersen. Aan de grenzen van elke agile organisatie, of dit nu een kleine squad of een grote tribe is, heb je met de machthebbers te maken. Hoe ga je daar mee om, hoe overbrug je de kloof? Eigenlijk is dat heel simpel, op dezelfde manier waarop je dienend leider bent. De agile leider is in dienst van zowel de machthebbende als van het teamlid binnen de agile organisatie.

In het ‘oude’ paradigma zegt de manager: ‘Dit moet jij voor mij doen!’ In het nieuwe paradigma daarentegen: ‘Wat kan ik voor je doen?’. Agile leiders verwijderen blokkades (impediments). Wat als we nu hetzelfde doen voor de machthebbers, gewoon aan de ‘despoot’ vragen wat kan ik voor jou doen en daar dan voor zorgen. Onze nieuwe leider heeft twee ‘klanten’, de betalende klant en de machthebber. Een agile leider schept een organisatie die levert aan beiden. Dat is de manier waarop we de kloof tussen machthebbers en dienaars overbruggen.

Dit, mijn beste vriend, is iets anders dan je krampachtig vasthouden aan een of ander raamwerkje van de een of andere agile opinieleider.