Een aantal boeken die ik onlangs las, hebben mij van mening doen veranderen. Het betreft het concept van de ‘veilige plaats’.
SPOILER ALERT: Hoewel het niet zo bedoeld is, kan deze blog als kwetsend worden ervaren.
Wanneer je wel eens een vaardigheidstraining hebt gevolgd, waar je samen met collega’s de zogenaamde diepte in ging. Waarin je op zoek ging naar je zelf, je je openstelde voor elkaar, dan was vertrouwen altijd een belangrijke voorwaarde. De trainer of begeleider vertelde dan dat alles wat gezegd werd binnen de muren van de trainingsruimte bleef. Hij zorgde voor een ‘veilige plaats’ waar je de diepste twijfels kunt delen met elkaar. Want inzicht dat maakt vrij en opent de weg naar heling. Het neemt blokkades weg, waardoor je zowel persoonlijk als professioneel kunt groeien. Daarna werd je verleid om dingen te delen die je liever voor jezelf gehouden had.
SPOILER ALERT: Als je coach bent kun je beter niet verder lezen!
Een miljoen Nederlanders slikt anti-depressiva. De helft van de Nederlanders heeft te maken met stressverschijnselen, een trend die al jaren stijgt. Toen ik begon met werken, sprak je niet over stess en burn-out, wat toe overigens gewoon nog overspannen heette. Nu worden werkgevers verantwoordelijk gesteld voor het wel en het wee van hun medewerkers. Omdat dit regelmatig niet lukt, lees je in de krant berichten dat werkgevers door de rechter tot een schadevergoeding worden verplicht. Hoe bedoel je een veilige plaats. Sommige werknemers houden van het werk een post traumatisch stress syndroom over. Waar topmanagers een verdiepingsreis naar Marokko mogen maken, moet de werknemer het met vijf coachingsgesprekken afdoen.
De goeroes spinnen er garen bij en wanneer er weer een in het land is, dan zie je de tweets met mooie uitspraken over organisatie utopien in je timeline. De boeken over dienend leiderschap die zijn niet aan te slepen. Projectmanagement gaat weer leuk worden. Millenials die moeten in het werk een thuis vinden. Blablablabla. Ik herinner mij nog een keer een verdiepende sessie die ik, lid van een managementteam, meemaakte – waar overigens niemand elkaar echt vertrouwde. De begeleider zei: John ik wil je een hug geven. Knuffel klonk kennelijk te klef. Ik zei: “Nee, bedankt!“. Ik voelde me nog schuldig ook.
De meeste organisaties zijn geen veilige plaatsen. Voor velen zijn het gevangenissen tot aan hun pensioen, met managers als cipiers die met strakke procedures de zaak onder controle houden. Bij een reorganisatie moet je soliciteren naar je eigen baan, wie dit ooit heeft bedacht die moet zich diep gaan schamen. De ene reorganisatie rolt over de andere. Het lijkt vaak of de organisaties waar we werken sneller veranderen dan de wereld om ons heen. Men implementeert Lean en ontslaat de mensen die boventallig zijn. Ik stond laatst bij een snackbar en raakte in gesprek met een mevrouw die 44 jaar gewerkt had en nu was afgedankt en zonder baan was. Neen, de organisatie waar je werkt, een enkele daar gelaten, is geen veilige plaats! Accepteer dat en gedraag je daar dan naar.
Binnen organisaties geldt over het algemeen het recht van de sluwste, degene met de juiste contacten en een zorgvuldig opgebouwd imago. Niet wie je bent, maar wie je kent dat is belang. Niet gelijk hebben, maar gelijk krijgen is het devies. Managers zitten net zoals hun medewerkers gevangen in een systeem dat menselijk talent vermorzelt, en dat mijn beste lezer, dat is helemaal zo slecht nog niet.
Nu denk je misschien dat ik dit gedrag goedkeur. Nee dat is niet het geval, integendeel zelfs. Want tegenslagen maken ons sterk, van falen leer je, een manager die tegen je uitvalt sterkt je incasseringsvermogen, een beoordeling die tegenvalt geeft zelfkennis, een promotie die niet doorgaat maakt je nederig. Als organisaties dan geen veilige plaatsen zijn en er toch iets goeds uit voort kan komen, laten we er dan gebruik van maken, om zelf een beetje beter mens te worden.