Misschien is ieder mens goed in aanleg, daar zijn de filosofen, dominees, priesters, imans en rabbis het nog niet over eens. Ik probeer mijzelf te zien als een goed mens, maar ik heb ook wel slechte dingen gedaan, of dingen die minder goed uitwerkten. In deze wat langere blog die ik over een aantal dagen uitspreidt, laat ik mij inspireren door de 27ste tekst uit de tao te stjing, een klein boekwerkje dat ver voor onze jaartelling door de Oosterse wijsgeer Lao Tze is opgesteld. De tekst begint als volgt:
- Een goed reiziger laat geen spoor na; een goed spreker begaat geen fout;
- Een goed rekenaar behoeft geen telraam;
- Wie goed sluit, behoeft geen tralies of grendels, en niemand kan na hem openen.
Het begrijpen van deze teksten werkt op dezelfde manier als wanneer je vanuit het licht in een donkere kamer komt. In aanvang lijkt het alsof je niets ziet. We zeggen dan dat de ogen aan het donker moeten wennen . Dat is echter niet het geval, wat er feitelijk gebeurt, is dat de hersenen, doordat het donker is, minder indrukken dan anders krijgen. Na verloop van tijd weet je brein een beeld van de donkere kamer op te bouwen. Dat gaat sneller wanneer de kamer bekend terrein voor je is. Zo is het met deze teksten ook. Je leest de zinnen die nog maar weining van hun betekenis prijsgeven. Misschien vind je ze wel zweverig. Na verloop van tijd gaat het brein invullen. Het mooie is dan, dat de tekst daardoor een persoonlijke betekenis krijgt. Wat je dus in deze blog leest, is iets heel persoonlijks van mij. Ik hoop dat het je inspireert.
Terug naar de tekst, die gaat over reizigers, want dat zijn wij in zekere zin. Elke onderneming is een reis. We hebben een beeld waar we naar toegaan, soms is dat heel concreet, niet zelden bij aanvang heel vaag. Er zijn mensen die weten wat ze willen en weer anderen ontdekken dat onderweg. Beiden zijn goed als je maar oplet dat je geen sporen achterlaat. Je kent ze wel, van die mensen die een spoor van vernieling achter zich hebben. We hebben machthebbers, filosofen, organisaties, partners en anderen gehad die meer kwaad dan goed hebben gedaan men hun woorden, plannen of handelingen. Ze maakten bevolkingsgroepen verwerpelijk, begonnen oorlogen die miljoenen mensenlevens hebben vernietigd. CEO’s hebben veranderingen doorgedrukt die bedrijven op en soms over de rand van de afgrond hebben geduwd. Sommige mensen spreken helende woorden en inpireren mensen, weer anderen inspireren met enkel haatzaaiende woorden. De een brengt bijeen, de ander splijt, vertel mij maar wat goed en wat fout is. Ik hoef daar niet lang over na te denken.
Het zou je misschien verbazen, maar ook de businesscase (het telraam) heeft een plaatsje in deze tekst gekregen. Echter een goed rekenaar heeft geen businesscase nodig. We zijn een beetje gaan geloven dat je alles door moet rekenen. Iemand wil een investering doen en verzint daar een businesscase voor. Een sluwe netto contante waarde berekening, een juiste hurdle rate en alles is wel te rechtvaardigen. Helemaal link wordt het wanneer mensen je adviseren om alles kwantificeerbaar te maken. Dat laatste is overigens goed mogelijk, omdat als iets belangrijk is, dat het dan observeerbaar en dus ook meetbaar is. Dat wil alleen niet zeggen dat je dat ook zou moeten doen. De goede rekenaar, de entrepreneur, die ziet wel of het kan, vaak in een oogopslag. Daar zouden er meer van moeten zijn, maar dan wel mensen die de vorige twee lessen ook respecteren.
Ik besluit dit deel van de wat langer blog met de vierder regel: wie goed sluit, behoeft geen tralies! Dit sluit aan bij de eerste zin over de reiziger die geen spoor nalaat. Elke deur die je dicht doet, moet je goed dicht doen. Laat geen ‘ellende’ achter die een ander op moet ruimen. Dat geldt in het klein: je zadelt je partner niet op met een last die eigenlijk de jouwe is. Maar ook in het groot, je begint geen bedrijf dat de samenleving achterlaat met een enorme ecologische schade. Goede mensen doen dat niet!
Morgen het vervolg.