Het negeren van een verandering die als bedreigend overkomt is een psychologisch mechanisme dat zo zijn voordelen heeft. Immers, als we op elke bedreiging zouden reageren dan komen we niet ver in ons leven. Maar er is ook een nadeel, heel vaak negeren we die bedreigende veranderingen die ons niet uitkomen. Of, zoals in deze tijd, komen we in de illusie dat we de verandering kunnen stoppen.

Het afgelopen jaar heeft zo’n verandering dit pijnlijk zichtbaar gemaakt. Schrik niet , maar het tijdperk van het individualisme ligt al enige tijd achter ons. Dit is een gegeven dat heel moeilijk tot ons doordringt. De pandemie die rond raast over de wereld is slechts een onderdeel van de op lange termijn ingrijpender klimaatverandering. Deze heeft al plaatsgevonden en zal vanuit een individueel perspectief niet positief uitpakken.

Het is niet de overheid die ons vermorzelt met beperkende maatregelen of het plaatsen van windmolens. Het is ons eigen individualisme dat in de weg zit. Sommigen gaan over tot protest. De vergelijking met 40-45 is dan al snel getrokken. Het verschil is dat er toen een vijand met boze opzet was die ons volk gijzelde, nu is er een virus zonder opzet dat ons individuele belang gijzelt. In plaats van tegen de overheid zouden wij tegen het virus moeten strijden.

In de afgelopen vijfenzeventig jaar heeft Nederland een ongekende groei in individuele welvaart gekend. Vergelijk het leven van de mensen nu met de jaren na de bezetting, wat een verschil. Door deze luxe en de ‘alles is mogelijk’ cultuur vinden we dat iedere burger op zijn eigen benen moet staan. Wij immers zijn autonome individuen.

Een pandemie heeft als neveneffect dat het reeds bestaande weeffouten uitvergroot. Eén van die weeffouten is, het zal je niet verbazen, het doorgeschoten individualisme. Dit laat zich in één korte zin samenvatten: Ik doe iets omdat het kan en ik het daarom wil.

• Daarom maak je een niet essentiële vliegreis.
• Daarom ga je niet in quarantaine als je terugkomt.
• Daarom kom je massaal samen tijdens Koningsdag.
• Daarom sta je de overwinning van je voetbalclub te vieren.
• Daarom laat je je niet testen als je verkouden bent.
• Daarom ga je koffiedrinken.
• Daarom voer je opnieuw een zinloze rechtszaak.

Zelf loop je weinig risico, omdat de individuele kans bijna nihil is. Maar tel je al die kleintjes bij elkaar, dan loopt de reeks exponentieel van 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256, 512, 1.024, 2.048, 4.096, 8.192, etc. LET OP: de volgende berekening is niet helemaal correct, maar schetst een beeld. Er waren 1.000 koffiedrinkers in Amsterdam en 12.000 Ajax supporters. Dat maakt 13.000 mensen die hun eigen belang boven dat van het collectief plaatsen. Momenteel is 30% van de bevolking immuun, er liepen dus 9.100 mensen onbeschermd rond. Omdat momenteel 1 op de 100 Nederlanders besmet is, is er dus een kans dat er na de ‘festiviteiten’ 182 besmette gevallen zijn. De reeks gaat dan van 182, 364, 728, 1.456, 2.912, 5.824, 11.648, 23.296, etc. Dan hebben we het dus alleen maar over Amsterdam en heb ik Koningsdag niet eens meegeteld.

Wat heeft dit alles te maken met windmolens? In de randen van het nieuws lazen we ook over protesten tegen de plaatsing daarvan. Verontruste burgers met een individueel belang. Begrijpelijk, dat wel, niemand wil zo’n ding in zijn achtertuin. Maar wel een voorbode van wat ons te wachten staat. Wij staan op een kruispunt, of we het willen of niet, alles is met alles verbonden en daarom lukt het niet meer om rekening te houden met het individu. Onvermijdelijk zal dit veel pijn en boosheid met zich teweeg brengen.

De grote verandering die zich heeft voltrokken is dat het individuele belang niet langer is gegarandeerd. Wanneer wij ons dat goed realiseren dan kunnen we er ook beter om mee gaan. Want onvermijdelijk zal de overheid strenger worden om ons klaar te maken voor de volgende pandemie. Ik ben er niet voor maar vaccineren zal gewoongoed worden en mogelijk ook verplicht. Net als overigens de windmolen in je tuin. Dit is allemaal nog maar het begin. Ook om de gevolgen van het reeds veranderde klimaat op te vangen zal de overheid verstrekkende en vrijheidsbeperkende maatregelen moeten nemen. Wen er alvast maar aan, dan kan het alleen maar meevallen. Het individuele belang is nu eenmaal ondergeschikt aan dat van het collectief.

Opmerking: ik vind dit hoogst ongemakkelijk en hoop dat ik niet gelijk krijg.