Categorie archieven: Lean

‘Project’ is een moeizaam woord

Geplaatst op door

Er is strijd gaande die gaat over de verdeling van de arbeid in niet routinematige werkzaamheden. Een jaar geleden zou ik nog ‘projecten’ geschreven hebben, maar bewust vermijd ik nu dat woord. Waarom? Omdat ik het een moeizaam begrip vind, het wordt te pas en te onpas gebruikt waardoor het veel van zijn betekenis verliest. Daarnaast bestaat een project niet, het is een gedachtenconstruct, iets wat ik al enige tijd geleden heb beargumenteerd in een aantal blogs:

We zien hoe grote organisaties op dit moment veel projectmanagers boventallig plaatsen, voor de mensen die dit betreft, helemaal wanneer je er je professie van hebt gemaakt, is dit natuurlijk een professioneel drama. Want wat moet je dan? Als er ineens geen projecten meer zijn om te managen. Je kunt natuurlijk altijd ontkennen.

Toch is deze ontwikkeling niet zo vreemd. Eerlijkheidshalve heb ik hem niet zien aankomen, maar als de schellen van je ogen vallen dan zie je deze ontwikkeling op meerdere plaatsen en niet alleen in de IT. Het is niet iets wat in de nabije toekomst gaat gebeuren, het is iets dat al gaande is. Je kunt zelfs beargumenteren dat projectmanagement geeneens een vak is. Dit is prachtig gedaan door Giammalvo (download de PDF), het is waarschijnlijker geen dan wel een professie is zijn conclusie. Wat is het dan wel? Een manier van iets leveren, maar daar houdt het dan wel mee op. Dus projecten bestaan niet, projectmanagement is geen vak, maar projectmanagement is wel een verzameling methoden en technieken om iets te leveren.

Wat zien we nog meer? Ik zei het al, het is een strijd om de ‘arbeidskoek’ te verdelen en ook de opleidingsbudgetten. PRINCE2 heeft een Agile variant, binnenkort komt er een nieuwe (2017) versie uit die zonder twijfel van alles zal proberen om het onderscheid tussen Agile en PRINCE2 zo klein mogelijk te houden. Uiteraard met een verwijzing dat je de bestaande PRINCE2 investering veiligstelt. Een zin die getuigt van een groot investeringsanalfabetisme, omdat je bij elke nieuwe investering nooit terugkijkt naar reeds gemaakte kosten. SUNK COSTS heet dat. Als u verantwoordelijk bent voor opleiding realiseer dan dat dit niets meer en minder is dan een verkoopargument. De Amerikaanse projectpanagement vereniging PMI is Axelos (de eigenaar van PRINCE2) voorgegaan en heeft zeer kundig Agile ingekapseld in haar aanpak zoals ze die in hun guide to the project management body of knowledge hebben beschreven. Van alle certificeringsstelsels heeft IPMA denk ik de meeste kansen om de toets der tijd te doorstaan, omdat het over competentie en niet enkel kennis gaat. Echter alleen wanneer zij de strikte definitie van een project loslaat. Maar ook moet zij alle competentie elementen beschreven in het praktijk (practice) gedeelte onafhankelijk maken van ‘traditioneel’ projectmanagement. Over het onderscheid tussen klassiek en niet klassiek projectmanagement heb ik al eens eerder geschreven (dat vind je hier), merk overigens op dat mijn gedachten zich verder hebben ontwikkeld.

Er bestaan geen projecten, projectmanager is (nog) geen vak en er zijn enkel projectmanagementtechnieken. Het zijn technieken die het mogelijk maken om een niet routinematige klus, uitgevoerd door een multidisciplinair team, te managen. De mensen die dit managen doen veel meer dan een “scope” over de schutting gooien, het zijn mensen die zorgen dat een organisatie resultaten behaalt. In die zin is de term resultaatmanagement die sommige organisaties in Nederland hanteren nog niet eens zo’twereslechte naam. Want laten we eerlijk zijn, wanneer je opdrachtgever bent, dan wil je vooral resultaten zien? We zijn op zoek naar mensen die niet routinematige werkzaamheden tot blijvende resultaten weten te brengen!

De projectmanager is dood, lang leve het project

Geplaatst op door

Er zijn twee schijnbare tegenstrijdige ontwikkelingen. Elke nu nog werkende projectmanager moet deze begrijpen omdat het zijn of haar professionele toekomst ingrijpend heeft veranderd. Het tragische is dat nog vele in ontkenning leven.

1) De eerste trend is dat grote organisaties massaal het aantal projectmanagers aan het reduceren zijn door op een andere, veel slimmere manier, te organiseren. Ik praat dan over minstens een halvering van het aantal projectmanagers. Door het slimmer organiseren en een meer geintegreerdere lijnorganisatie op te zetten, is er geen behoefte meer aan een bepaald type projectmanager. Je ziet dit overigens niet alleen in de IT, hoewel het daar wel is begonnen. Veel van die projectmanagers vinden hun weg naar de ZZP wereld en en zetten de tarieven daar verder onder druk. Met het risico dat er een moment komt dat dit niet echt aantrekkelijk meer is. Vroeg of laat zullen zij eieren voor hun geld kiezen.

Er zijn verschillende oorzaken voor deze trend. De belangrijkste is misschien wel de perceptie dat er veel projecten verkeerd gaan en het onvermogen van projectmanagers om de schuldvraag ergens anders dan bij henzelf te leggen, verbetert dit beeld niet echt. Veel opinieleiders hebben het mantra ‘het merendeeel van de projecten mislukt’  keer op keer herhaald. Ik hier regelmatig over gesproken en geblogd, tervergeefs, maar dat terzijde. Kan je je indenken wat senior managers doen wanneer zij dit keer op keer lezen en horen? Zij gaan zoeken naar oplossingen. Omdat wij in het Westen houden van de grote oplossingen en zochten we niet naar better-practices maar naar de Best Practice. Om de een of andere reden is dit PRINCE2 geworden. Zonder dat iemand dat ooit heeft bedoeld, is deze methode de oorzaak van oneindig veel projectmanagementleed. Door de mens te reduceren tot een rol met verantwoordelijkheden, is het een – alle aanpassingen ten spijt – verslindende processmachine geworden. Dit heeft het imago van de projectmanager ernstig geschaad.

Dit brengt me bij een volgende oorzaak en dat is de projectmanager die denkt iets te kunnen managen zonder dat hij weet waar het over gaat. We hebben ze allemaal wel eens gesproken. Mannen en soms ook vrouwen, maar toch voornamelijk mannen, die stellig vinden dat het volgen van het proces voldoende is. Die de inhoud minachten, die zeggen dat als je de juiste mensen – en dat kunnen zij dan kennelijk beoordelen – vindt, je elk project kunt managen. Beste lezer, soms werkt dit, maar meestal niet. Helemaal niet als je ego in de weg zit. Bij veel mannelijke projectmanagers is dit laatste overigens het geval. De klant, uw opdrachtgever wil iemand hebben die verstand van zaken heeft. Als hij deze gesprekspartner niet vindt, neem hem dan niet kwalijk dat hij u nu massaal dumpt. Als je een projectmanager zonder inhoudelijke kennis bent, dan is de basis onder jouw professionele toekomst al weg. Ik durf niet helemaal met zekerheid te zeggen of het vijf voor twaalf is, of dat de klok reeds geslagen heeft. In ieder geval zit hij er ergens tussen in.

Er zijn nog twee andere ontwikkelingen die hieraan bijdragen. Zo hebben we de toepassing van Agile en zelfsturende teams. Hoewel hier nog wel het nodige over is op te merken is het echter wel zo dat het aantal projectmanagers hierdoor ook sterk aan het dalen is. Mensen kunnen het gewoon zelf. Veel projectmanagers hebben zich al laten omscholen tot scrummaster of productowner, die hebben tijdig een nieuwe professie gevonden. Wat te denken over de PMO functie, die veel taken van de projectmanager over zal nemen.

Het is te verwachten dat het dalende aantal projectmanagers een trend is die zich zal voortzetten.

2) De tweede trend lijkt tegenstrijdig, echter is dat niet. De projectificering van de samenleving. Steeds meer zien we in dat we de uitdagingen die we in deze wereld hebben alleen kunnen oplossen door over de vakinhoudelijke disciplines heen kijken. We begrijpen dat we als organisaties moeten samenwerken om tot oplossingen en vernieuwing te komen. Multidisciplinaire teams zien we steeds vaker. Dergelijke teams werken samen, al dan niet in getimeboxte sprints, om een bepaald doel te realiseren. Noem het projectteam of een squad als je dat wilt, maar de verwachting is dat dit alleen maar zal toenemen. Als het ons lukt om echte zelfsturing te bereiken en het organisatorisch vacuüm dat ergens in het midden van de organisatie, waar het project de macht ontmoet, zal ontstaan te vullen, dan zullen we succesvoller zijn dan ooit te voren. Vooralsnog lijkt dit, gezien de enorme populariteit voor deze werkwijze, die kant op te gaan. 

Vroeger zeiden we dat de mens de belangrijkste factor van een project is. Maar wat bedoelen we daar nu mee? Een project is een samenwerkingsverband van individuen. Ik zei altijd een ‘project’ bestaat niet, de mensen echter wel. Er zijn mensen die samenwerken en dat verband een ‘project’ noemen. Project en projectteam zijn synoniemen, er is geen verschil. Of we deze manier van samenwerken in de toekomst nog project zullen noemen dat durf ik niet te zeggen, wat ik we denk is dat deze vorm van samenwerking naar alle waarschijnlijkheid zal blijven bestaan. Het is die interdisciplinaire samenwerking die ons mensen zo succesvol heeft gemaakt. Of we daarvoor projectmanagers nodig hebben, dat is echter nog een hele grote vraag.

Kortom: de projectmanager is dood, lang leve het project.

Leiderschap voor Agile en Lean

Geplaatst op door

Een zin uit de tau te tsjing het 19de plankje: laat er dus datgene zijn, waartoe het volk zijn toevlucht nemen kan: je verschijning zij onopvallend, en hou je aan eenvoud; beteugel je zelfzucht en besnoei je verlangens. Ik ben ervan overtuigd dat veel managers en politici, bewust dan wel onbewust, de oorzaak zijn van veel kwaad in de wereld. Ik weet niet hoe het komt, maar het lijkt wel alsof mensen niet van nature gemaakt zijn voor macht. In tegenstelling tot de politicus, doen veel managers alsof het hun niet om macht te doen is. Massaal volgen zij de cursussen van dienend leiderschap, duiken ze in spirale dynamieken en ander zingevende activiteiten om greep te krijgen op hun bijna onbedwingbare drang om naast het proces ook de mens te beheersen. Dat moet stoppen wanneer je Agile of Lean succesvol in wil voeren. Want beiden zijn meer cultuur dan een aantal certificaatjes behaald door je medewerkers.

De geciteerde zin uit de tau te tsjing: laat er dus datgene zijn, waartoe het volk zijn toevlucht nemen kan: je verschijning zij onopvallend, en hou je aan de eenvoud; beteugel je zelfzucht en besnoei je verlangens. Deze zin geeft precies weer wat je basishouding en het resultaat daarvan zou moeten zijn. Vier simpele actiepunten waar je direct mee moet beginnen als je de Agile/Lean leider wilt zijn:

  1. Wees onopvallend.
  2. Houd je aan de eenvoud.
  3. Beteugel je zelfzucht.
  4. Besnoei je verlangens.

Zonder dit gaat het echt niet lukken. Als je niet alle verspilling in je persoonlijkheid verwijdert hoe kan je dan denken dat het mogelijk is om dat in je eigen organisatie te doen. Ik heb eens iemand horen zeggen dat de leider zijn innerlijk theater voor zich tentoonstelt. Dat wat er in je innerlijk aanwezig is, als je maar lang genoeg aan de touwtjes trekt dan komt er een moment dat we dit in de organisatie waarvoor je verantwoordelijk bent terugvinden.

Echte leiders zie je zelden, ze zijn er wel maar op de achtergrond, zij zorgen ervoor dat mensen kunnen excelleren. De Agile/Lean leider neemt weg wat werkers belemmert om succes te maken. Dat is toch niet zo’tweremoeilijke taak? Luister naar de klachten van je mensen, als ze echt een snellere PC nodig hebben, laat ze dan niet doormodderen op een notebook met Windows XP (zijn er overigens nog organisaties die daar op draaien, foei!). Zorg dat er iets is waar ze hun toevlucht toe kunnen nemen. Ik ken de CEO van een middelgroot bedrijf (ca. 500 mensen) die geen kantoor heeft! Alle mensen die ik spreek zijn enthousiast! Wees onopvallend en houd je aan de eenvoud, dat is leiding geven in wendbaarheid.

Er lopen nogal wat managers rond met opgeblazen egos. Misschien ben jij er wel zo een. Ik zou zo zeggen werk aan je innerlijk, beteugel en besnoei jezelf. Weest wendbaar in je innerlijk, wees spaarzaam in je verlangens. Dat is een weg tot het succes van de mensen waar jij voor verantwoordelijk bent.