Pas wanneer je de hele curve – schok, ontkennen, marchanderen, existentiële crisis, acceptatie en leren – bent doorlopen kom je in een staat van agility, echte wendbaarheid. Het vermogen om je aan te passen aan wat er in je omgeving gebeurt. Let op dat de weg omhoog na de crisis begon met de acceptatie van wat is. Ik wil hardop nadenken wat wendbaarheid  nu eigenlijk is.

Wendbaarheid is:

• Een positief, optimistisch gevoel over de toekomst.
• Een overtuiging dat jij die toekomst succesvol kunt betreden.
• De wetenschap dat jij waardevol voor anderen bent.
• Vertrouwen in je eigen mogelijkheden.
• Een helder en realistische zelfbeeld.

Wenbaarheid is het vertrouwen in je eigen aanpassingsvermogen, je ontkent niet meer dat wat jou mogelijk bedreigt, integendeel je onderzoekt het. Je staat open voor verandering. Echter en dat is zo goed als zeker, er komt een moment dat je opnieuw een schok ervaart en dan …. dan begint de hele curve weer van voren af aan. Hopelijk iets sneller.

Tussen marchanderen en accepteren zit de existentiele crisis. Toen ik het dieptepunt van de Agility Adaption Curve bereikte. Ik had de schok al ervaren, agile proberen te ontkennen, al marchanderend gepoogd te beweren dat ik altijd al agile was geweest. Maar wanneer ik sprak met professionals die diep in agile waren ondergedompeld, voelde ik me klein en zag in dat al mijn kennis niet meer in de nieuwe wereld telde. Was dit het dan? Was vijfendertig jaar ervaring dan voor niets geweest? De tienduizenden bladzijden studie en een veelvoud aan uren ervaring, deed het er dan niet meer toe? Was het niet meer dan een ladder die me op een punt gebracht had waar ik deze niet meer nodig had?

In het midden van de stadia van de Agility Adaption Curve is er een existentiële crisis die voor mij essentieel geweest is om agility in mij te laten ontwaken. “On becoming Agile” is een een heftige paradigmawissel die de wijze waarop je de wereld ziet voor altijd verandert. Net zo heftig als mijn goede vriend Marco zei dat wanneer ik Rorty zou lezen dat er geen weg terug meer is. Het postmodernisme is een straat met eenrichtingsverkeer, maar dat terzijde. Toen de wetenschap de Copernicaanse Wending onderging was het onmogelijk om de beweging van planeten en sterren nog te zien van het middelpunt der aarde. Op dezelfde manier is door deze wendbaarheids wending  het nog onmogelijk de oplossing voor falende projecten te zien vanuit het oude perspectief. In volgende blogs zal ik dieper op die oplossing ingaan. Terug naar de existentiële crisis.

Vanuit de psychologie weten we dat mensen hun zorgvuldig opgebouwde zelfbeeld koste wat kost willen handhaven. Als je je indentiteit verbindt aan projectmanager zijn of zoals in mijn geval projectmanagementtrainer, dan verbrokkelt het doel van je professionele bestaan op het moment dat je het dieptepunt van de curve bereikt. Nu komt het er op aan! Hoe wendbaar is je zelfbeeld? Hoe groot is je ego? Hoe verstard zijn de patronen in je brein? Het valt me op dat de meesten van ons die lang in de oude wereld zijn blijven hangen niet meer in staat zijn om deze wending te maken. Je ziet ze twee heren dienen, met twee benen in beiden werelden. 

Maar je moet de crisis door, je moet de weg omhoog vinden naar een echte agile mentaliteit, je moet accepteren dat we in een veranderde wereld leven, omdat je zonder die acceptatie nooit, maar nooit wendbaarheid zal leren. Maar dat dat zal ik beschrijven in de resterende stadia van de agility adaption curve, dat zijn acceptatie – leren – agility. Ik hoop dat ik je hier morgen weer aantref.

Na de acceptatie van de existentiele crisis, van het feit dat de oude wegen niet meer werken, kan je leren. Dit is de essentie van agile werken, dat we gaande weg leren. We leren van ons falen, de eerste grote les zou wel eens kunnen zijn dat projectmanagement eerder juist het probleem was dan de oplossing. Ik heb het al eens vaker gezegd maar het is fout gegaan toen we projectmanagementmethoden zoals PRINCE2 zijn gaan ontwikkelen. 

Ik waarschuwde vroeger mensen altijd dat er in de bijsluiter in had moeten staan: “niet gebruiken als je geen verstand van projectmanagement hebt”. Nu zou ik zeggen dat je projectmanagement alleen dan moet gebruiken als het de oplossing voor de uitdaging is waarvoor je staat. In grote matrixorganisaties, is projectmanagement bijna nooit de oplossing, daar begin je eerst met LEAN en daarna ga je Agile werken. Maar dat terzijde, terug naar het leren.

Leren heeft te maken met het omarmen van onzekerheid, of van verandering, of van open staan voor onverwachte gebeurtenissen, van experimenteren. De enige goede manier om met onzekerheid om te gaan is om deze te zien als leermogelijkheden. Dat is de basis van agility, als individu wil ik leren, mijn team wil leren en mijn organisatie wil een lerende organisatie worden. Wat is dat leren dan? Je steeds weer opnieuw aanpassen aan wat er in de wereld om je heen gebeurt. Steeds leren hoe je een waardevolle bijdrage kunt leveren aan die wereld. Dat wil ook niet zeggen dat aan de conservatieve kant van de curve mensen niet leren, in tegendeel, alleen het leren is ineffectief.

Bijvoorbeeeld: oude school risicomanagement, na de magere aanpak, voer je ISO 31000 in, op zich is dat een verbetering, voor de kwantitatieve analyse  ga je over tot complexe Monte Carlo simulaties. In zekere zin lukt het je om zo de onzekerheid te begrijpen. Het leren voor de acceptatie is steeds beter worden in een manier die toch al ineffectief was. Echter het kan anders. Bij agile werken neem je kleine stappen, een sprint, een program increment, gaande weg wordt duidelijk hoe de situatie zich ontwikkelt. Dat is veel effectiever dan alles ineens plannen en daarna een waterval van onzekerheid over je heen krijgen. 

Pas als je leert te leren, word je Agile.