Belofte of standpunt

Gemaakt met Adobe Firefly

Taskforce

Ik ben lid van een taskforce die het verkiezingsprogramma voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 van de VVD in Ouder-Amstel ontwikkelt. Een verkiezingscampagne is eigenlijk een gewoon project, maar met een vaste einddatum en medewerkers die allemaal vrijwilliger zijn. Vrijwilligers met een stevige politieke mening, gebaseerd op onze liberale kernwaarden: vrijheid, verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid. Wie kan het daar nu mee oneens zijn?

Ik ben nieuw in de politiek en probeer me zo goed mogelijk te informeren. Ik lees zowel voor- als tegenstanders van de VVD en reflecteer daarop. Ook volg ik veel bewindspersonen en enkele Kamerleden om te zien hoe zij zich profileren, en ik lees de commentaren die daarop volgen. Vooral de negatieve reacties, want daarvan kan ik leren. Vaak hoor ik het verwijt dat de VVD lang heeft meegeregeerd en dat het nu een puinhoop is. Iets waarvan ik persoonlijk weinig merk, want ik vind dat we in dit land prima kunnen leven. Maar ook ik zit in een bubbel, en daar zal ik een andere keer wel eens over schrijven.

Standpunten

Vanochtend, terwijl ik mijn tanden poetste en nadacht over het verkiezingsprogramma, realiseerde ik me dat zo’n programma eigenlijk geen beloften bevat, maar standpunten. Als (beginnende) politicus ben je niet in staat om grootse beloften te doen. Het enige wat je kunt beloven, is dat je vanuit bepaalde principes (kernwaarden) bepaalde standpunten inneemt en je daar hard voor zult maken. Of dat nu in een coalitie is, of in de oppositie. Dus als ik zeg dat ik me ga inzetten voor een mooi dorpsplein in zowel Duivendrecht als Ouderkerk, beloof ik niet dat het er komt, maar dat dit een van mijn drijfveren zal zijn in mijn politieke werk.

Tijdens de verkiezingen zal dat het eerlijke verhaal zijn. Politici die zeggen “dat ga ik regelen,” spreken vaak niet de waarheid. Soms doen ze dat bewust, soms uit onwetendheid. Maar verwarrend is het wel, want inwoners die niet politiek actief zijn en slechts af en toe naar de stembus gaan, raken teleurgesteld in die vermeende beloften.

Toch nog een belofte

Laat ik dan tot slot toch nog een belofte doen: Ik zal tijdens mijn politieke carrière regelmatig bij je terugkomen om uit te leggen hoe het politieke bedrijf werkt, welke standpunten we innemen en waarom we dat doen. Maar ook om te laten zien dat we te maken hebben met andere meningen. Als we naar elkaar luisteren, kunnen we oplossingen vinden voor de uitdagingen in onze gemeente, provincie, land en zelfs de wereld. Mooi toch?

 

Help er is geen oppositie meer

Voor een goed functionerende democratie heb je een sterke oppositie nodig, vooral één die zich richt op de inhoud. Ik heb dan ook met verbazing naar de hoorzittingen gekeken waarin de nieuwe bewindslieden zich konden presenteren. Wat een vertoning! Als dit de strategie is die we de komende jaren gaan zien, dan durf ik te zeggen dat de kans dat dit kabinet de rit uitzit aanzienlijk toeneemt.

Elke keer weer dezelfde vraag over een zekere complottheorie, gevolgd door verwoede pogingen om deze te koppelen aan het naziverleden. Ze waren vergeten dat woorden in de loop der decennia van betekenis veranderen en dat sommigen ooit de klok hebben horen luiden, maar niet weten waar de historische klepel hangt. Het was bij de beesten af, en daarom moeten ze er nog maar eens goed over nadenken. Het gedrag was onbeschoft en niet goed doordacht!

Toen de persoon over wie men de meeste afschuw voelde hen met een aardig staaltje retoriek van repliek diende, moet de vrees wel diep hun linkse ziel getroffen hebben. Begrijp me goed, ik voel dezelfde afschuw. Echter, de wijze waarop de woorden ‘zorgelijke demografische ontwikkeling’ keer op keer vergezeld werden met de vermelding dat het ‘een andere tijd’ is, miste hun uitwerking niet. Wat de oppositie niet goed begreep, is dat de antwoorden van de aanstaande ministers niet bedoeld waren voor de Kamerleden, maar voor de achterban en voor de twijfelaars.

Maak iemand tot een martelaar en je bent in de politiek vaak zelf het slachtoffer. Dat is, vrees ik, wat er de komende jaren gaat gebeuren, waardoor de grootste partij van Nederland er alleen maar door zal groeien. Ik vraag me af of partijen ter linkerzijde zich dit realiseren. Mijn partij, de VVD, maar ook het NSC zullen pogingen doen om die doelen die voor hun achterban belangrijk zijn te realiseren. Ik hoop dan ook dat ze de onervarenen leren dat je met oneliners geen duurzaam beleid smeedt. Of het kabinet daarbij dan tegengas krijgt van een pragmatische oppositie die niet zozeer door ideologie gedreven is, maar door praktisch nut, dat betwijfel ik.

In de tussentijd houd ik me bezig met de lokale politiek; die is al ingewikkeld genoeg.

Vrijheid

De laatste keer dat we, als bevolking, werden geconfronteerd met een beperking van onze vrijheid was natuurlijk tijdens de corona-lockdowns. De meeste van ons zijn die allang weer vergeten en genieten volop van hun vrijheid. Want hoewel er van alles op Nederland aan te merken is, leven we in vergelijking met veel andere landen in grote vrijheid. Laten we maar hopen dat dit nog lang zo zal blijven. Want vrijheid, de autonomie om over je eigen leven te beslissen is een basisbehoefte van mensen. Een gebrek hieraan maakt ons al snel tot slaven van hen die boven ons staan.

De zelfbeschikkingstheorie waarvan Deci en Ryan de voornaamste vertegenwoordigers zijn, leert ons dat autonomie een basisbehoefte is. Dat betekent dat, om het hart van mensen te winnen, je hen in staat moet stellen om de wijze waarop ze hun leven inrichten zelf in kunnen vullen. In het bijzonder geldt dit voor het werk dat zij doen voor een baas. Dit is een sleutel tot succes die lang niet elke leidinggevende of bestuurder voldoende ter harte neemt. Ook als burgers verwachten we dat de overheid onze vrijheid garandeert. Denk nog maar eens terug aan alle protesten tijdens coronatijd.

Nu is het vreemde dat wij als burgers ook zaken van diezelfde overheid verwachten die juist leiden tot de inperking van onze autonomie. Als wij willen dat onze overheid bestaanszekerheid, voorspelbaarheid, gelijkheid, fysieke en mentale gezondheid voor ons regelt dan kan zij dat niet anders doen dan deze zaken in wet- en regelgeving vast te leggen. Dat is wat in de afgelopen decennia is gebeurd. Op die manier hebben we met regel na regel een monster gecreëerd waardoor onze vrijheid juist in gevaar komt.

Dat monster is de gereguleerde samenleving waarin alles gevangen is in wet- en regelgeving. In zo’n land waar alle onzekerheid, waar alle ongelijkheid door politiek ingrijpen wordt weggenomen, in zo’n land staat de autonomie onder druk. Je ziet hoe het zorgsysteem, de bouw, belastingbetalers, mensen in Groningen en veel andere groepen er door vermalen worden. Des te meer we regelen, des te minder valt er te regelen, des te minder vrijheid. Maar mensen zijn inventief en zoeken naar de mazen in de wet, die de politiek dan weer moet dichten. Dit is een vicieuze cirkel. Als Lemmings storten we onszelf, zonder dat te beseffen, de afgrond van onvrijheid in. Maar wat is nu vrijheid?

De Engelse filosoof John Locke, je zou hem wel de ‘vader’ van  het liberalisme kunnen noemen, stelt in 1690 dat alle mensen gelijk zijn en dat zij vrij zijn om hun leven zo in te richten als nodig is voor hun bestaan. Door middel van duidelijke en rechtvaardige wetten moet de overheid deze vrijheid beschermen. Daar valt nog wel het nodige over te zeggen. Want in onze drift om alles te regelen zijn we doorgeschoten en hebben we onze samenleving een stuk onvrijer gemaakt dan deze had kunnen zijn. We leven dan wel in een rechtstaat, maar als ik dan iemand hoor zeggen dat iets wat toch echt zou moeten niet kan vanwege de een of andere wet dan begrijp ik het, als burger, niet meer. Als je je iets meer verdiept daarin dan zie je hoe verstikkend ingewikkeld, ook voor politici, het systeem is. Ook de meest effectieve populist zal merken hoe weinig vrijheidsgraden hij heeft wanneer hij aan de macht komt. Dat is dan ook de reden waarom ik daar nooit op zal stemmen.

Terug naar de basis, wat is de gedachte aan vrijheid? Ik mag doen en laten wat ik wil, zolang ik maar niet de vrijheid van een ander in gevaar breng. Dat is de basisgedachte! Je hebt dus positieve en negatieve vrijheid. Dat geldt ook voor de politici en voor de mensen die daar vorm aan moeten geven. Dat zij daar in een aantal gevallen niet in zijn geslaagd dat is zo langzamerhand wel duidelijk.  De oplossing is niet, zoals sommige politieke partijen voorstaan, nog meer rechters of regelgeving. Immers als je een probleem oplost met iets dat dit probleem veroorzaakte dat raak je van de regen in de drup of zoals de Engelsen het zo mooi zeggen ‘out of the frying pan into the fire’. Veel eerder is de oplossing minder regels.

Spreek met de gemiddelde zorgverlener of leerkracht, zij zullen je vertellen dat een belangrijke oorzaak van de werkdruk het gevolg is van regelgeving en administratieve lasten. De oplossing is eenvoudig, de uitvoering ingewikkeld. Toch is dit de zure appel waar wij door heen moeten bijten: minder regels en meer eigen verantwoordelijkheid. Over dat laatste zal ik in de volgende brief mijn gedachten laten gaan.